ΟΙ ΑΝΕΜΟΙ ΕΧΟΥΝ ΟΝΟΜΑΤΑ: ΟΙ 8 ΤΟΥ ΑΝΕΜΟΛΟΓΙΟΥ

«ΟΙ ΣΗΜΑΝΤΟΡΕΣ ΑΝΕΜΟΙ ΠΟΥ ΙΕΡΟΥΡΓΟΥΝ ΠΟΥ ΣΗΚΩΝΟΥΝ ΤΟ ΠΕΛΑΓΟΣ ΣΑΝ ΘΕΟΤΟΚΟ ΠΟΥ ΦΥΣΟΥΝ ΚΑΙ ΑΝΑΒΟΥΝΕ ΤΑ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ, ΠΟΥ ΣΦΥΡΙΖΟΥΝ ΣΤΑ ΟΡΗ ΚΙ ΕΡΧΟΝΤΑΙ, Ο ΜΑΪΣΤΡΟΣ, Ο ΛΕΒΑΝΤΕΣ, Ο ΓΑΡΜΠΗΣ, Ο ΠΟΥΝΕΝΤΕΣ, Ο ΓΡΑΙΓΟΣ, Ο ΣΙΡΟΚΟΣ, Η ΤΡΑΜΟΥΝΤΑΝΑ, Η ΟΣΤΡΙΑ». 
-«ΔΟΞΑΣΤΙΚΟΝ» ΤΟΥ ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΟΔΥΣΣΕΑ ΕΛΥΤΗ.

Με τον όρο Ανεμολόγιο κυρίως εννοούμε αυτόν της πυξίδας εξ ου και ανεμολόγιο πυξίδας (compass card).

Πρόκειται για ένα “δίσκο” που αναπαριστά τον ορίζοντα, η περιφέρεια του οποίου υποδιαιρείται από 0° έως 360° (στην πράξη το σημείο 0° είναι το αυτό των 360°) και φέρει δύο διαμέτρους κάθετες από τις οποίες η μία δείχνει τη μεσημβρινή γραμμή με άκρα τα σημεία του ορίζοντα Β (Βορράς) και Ν (Νότος) και η άλλη τη γραμμή του πρώτου καθέτου με άκρα τα σημεία του ορίζοντα Α (Ανατολή) και Δ (Δύση).

Έτσι ο δίσκος διαιρείται σε 4 τεταρτοκύκλια, προς 90 μοίρες έκαστο, το πρώτο Β-Α, το δεύτερο Ν-Α, το τρίτο Ν-Δ και το τέταρτο Β-Δ.

       Επινοήθηκε από το ναυτικό και μαθηματικό Φλάβιο Τζόγια από το Αμάλφι της Ιταλίας, ο οποίος διαίρεσε την περιφέρεια του ανεμολογίου σε θέσεις σημεία (8 για τους κύριους ανέμους και 8 για τους δευτερεύοντες προσθέτοντας ακόμη άλλους 16). 

Σύμφωνα με τη διεθνή ορολογία οι 8 κύριοι άνεμοι του ανεμολογίου είναι:  Τραμουντάνα, Γραίγος, Λεβάντες,  Σιρόκος,   Όστρια,  Γαρμπής ή Λίβας,  Πουνέντες ή Ζέφυρος, Μαΐστρος.

 

To Ανεμολόγιο όπως το ζωγράφισε  ο Γιάννης Τσαρούχης 

για την προμετωπίδα της ποιητικής συλλογής 

 "Προσανατολισμοί" του Οδυσσέα Ελύτη.

         1.     ΤΡΑΜΟΥΝΤΑΝΑ

Η Τραμουντάνα είναι το κλασικό όνομα που δίνουν οι ναυτικοί της Μεσογείου στον Βόρειο άνεμο. Προέρχεται από το λατινικό trans-montanus, που σημαίνει ο «ύπερθεν των ορέων» (ή σε ελεύθερη απόδοση ο «βουνίσιος»), σε σχέση με την οροσειρά των Άλπεων που για τους Λατίνους σημάδευε τον Βορρά.

Στην Καταλονία, τη Μαγιόρκα και σε μερικές περιοχές της νότιας Γαλλίας ο όρος υπονοεί και τον Βορειοανατολικό άνεμο,

Στα Ιταλικά, tramontana ονομάζεται επίσης και «το αστέρι πάνω από τα βουνά», δηλαδή ο Πολικός Αστέρας.

Στα Γαλλικά και Ιταλικά, η έκφραση «έχασα την τραμουντάνα» σημαίνει «έχασα τον προσανατολισμό μου», «έχασα το μπούσουλα» (μπούσουλας = πυξίδα).

Το αρχαιοελληνικό όνομα του ανέμου είναι Βορρέας ή Βορέας. Η νεοελληνική λέξη «μπόρα» (καταιγίδα) ετυμολογείται από αυτή την αρχαιοελληνική λέξη, η οποία και αποτελεί αντιδάνειο της αντίστοιχης Ιταλικής.

Ο ζωγράφος Γιάννης Τσαρούχης στο δικό του ανεμολόγιο τον φαντάζεται σε ηλικία ωριμότητας με γκρίζα γενειάδα.

         2.     ΓΡΑΙΓΟΣ ή ΓΡΕΓΟΣ

Κατά τη ναυτική παράδοση της Μεσογείου ο Γραίγος είναι ο ΒΑ άνεμος, ο οποίος πνέει από την περιοχή της Μαύρης θάλασσας προς τα νότια και δυτικά της Μεσογείου. Το όνομά του παραπέμπει στο ιταλικό vento grecale, κατά λέξη «ελληνικός άνεμος», αφού φαινομενικά προέρχεται από τη μεριά της Ελλάδας.

Ο Γραίγος πιθανόν να ταυτίζεται με τον αρχαίο ευροκλύδωνα, λέξη που ετυμολογείται από τον Εύρο (ανατολικό) άνεμο και τον κλύδωνα (εκ του ρήματος κλυδωνίζω). Ο Γραίγος είναι δριμύς και ψυχρός άνεμος, ο οποίος προκαλεί τρικυμία, ενώ συγγενής άνεμος είναι και ο Γραιγολεβάντες, ο οποίος πνέει από ΒΑ-Α διεύθυνση.

3.     ΛΕΒΑΝΤΕΣ

Ο Λεβάντες, στην αρχαία ελληνική γνωστός ως ο τοπικός άνεμος Απηλιώτης, πρόκειται για ανατολικό άνεμο που πνέει στη δυτική Μεσόγειο θάλασσα και στη βόρεια Γαλλία.

Ο όρος λεβάντες προέρχεται από την ισπανική λέξη levante, που σημαίνει ανατολή. Η άλλη του ονομασία, απηλιώτης είναι ελληνική, και προέρχεται από τις λέξεις από και ήλιος, δηλαδή ο άνεμος που φυσάει από εκεί που βγαίνει ο ήλιος, την ανατολή.

4.     ΣΙΡΟΚΟΣ

Κατά τη ναυτική παράδοση της Μεσογείου, ο Σιρόκος ή Σορόκος είναι ο ΝΑ άνεμος, ο οποίος πνέει από τη έρημο Σαχάρα και τη Μέση Ανατολή. Ετυμολογικά, η λέξη κατάγεται από την αραβική شرقي (sharqī = ανατολικός άνεμος) μέσω της ιταλικής scirocco. Στην αρχαία Ελλάδα αναφερόταν ως εύρος, ενώ στη Ζακυνθινή ντοπιολαλιά απαντάται και ως λαμπαδίτσα. Άλλες συγγενείς ονομασίες περιλαμβάνουν τις σιροκολεβάντες και σοροκάδα.

Ο Σιρόκος είναι ένας δυνατός άνεμος, ο οποίος μπορεί να φτάσει τα 100 χλμ./ώρα σε ταχύτητα και έχει διάρκεια συνήθως λίγων ημερών (1-4). Λόγω της διεύθυνσής του, μεταφέρει μεγάλες ποσότητες σκόνης, η οποία περιστασιακά ευθύνεται για μειωμένη ορατότητα και μεγάλη συγκέντρωση σωματιδίων στην ατμόσφαιρα. Το φαινόμενο των κιτρινισμένων επιφανειών αποδίδεται ακριβώς στη σκόνη που μεταφέρεται και επικάθεται σε αυτοκίνητα, μπαλκόνια και γενικά εκτεθειμένες επιφάνειες.

Από σκοπιάς θερμοκρασίας, ο σιρόκος είναι ένας ξηρός και θερμός άνεμος. Στην πορεία του προς τη δυτική Ευρώπη, συνήθως προσλαμβάνει υγρασία και συχνά συνοδεύεται με βροχή, η οποία μεταφέρει τη σκόνη και παρουσιάζει το φαινόμενο της λασποβροχής. Στο σημείο εκκίνησής του, είναι αρκετά ξηρός και ζεστός, και κατά το πέρασμά του από τη θάλασσα γίνεται θυελλώδης και δημιουργεί φουρτούνες, ενώ φτάνοντας στις ακτές της Γαλλίας και της Ισπανίας είναι πλέον υγρός, προκαλώντας ομίχλη και βροχή.

5.     ΟΣΤΡΙΑ

Η όστρια είναι ο νότιος άνεμος, ο οποίος κατά τη ναυτική παράδοση της Μεσογείου φαινομενικά πνέει από τις ακτές της βόρειας Αφρικής. Ο νοτιάς, όπως έχει επικρατήσει να λέγεται, είναι άνεμος ήπιος, θερμός και υγρός, ο οποίος συχνά φέρνει βροχή και μεταφέρει σκόνη από την έρημο Σαχάρα. Λόγω της διεύθυνσής του, συχνά συγχέεται με τον Σιρόκο και τον Λίβα. Από ετυμολογικής σκοπιάς, η όστρια έλκει την καταγωγή της από το λατινικό auster (νότιος), λεκτικό θέμα από το οποίο ετυμολογείται η Αυστραλία, το Νότιο Σέλας (Aurora Australis) κλπ.

Ο ζωγράφος Γιάννης Τσαρούχης τον φαντάζεται ως νεαρό αμούστακο να κρατάει πήλινο δοχείο νερού και να το αδειάζει.

6.     ΓΑΡΜΠΗΣ ή ΛΙΒΑΣ

Κατά τη ναυτική παράδοση της Μεσογείου, ο  Γαρμπής ή Λίβας  είναι νοτιοδυτικός άνεμος. Το όνομα λίβας προέρχεται από τη λέξη Λιψ (Λίβυος) και συνδέεται με το γεγονός ότι φαινομενικά πνέει από τη Λιβύη. Το όνομα γαρμπής προέρχεται από το βενετικό garbin το οποίο με τη σειρά του προέρχεται από το αραβικό غربي (garbī) που σημαίνει δυτικός.

Ο λίβας είναι κατά βάση ένας ήπιας ταχύτητας ξηρός και θερμός άνεμος, ο οποίος πνέει στη Μεσόγειο καθ' όλη τη διάρκεια του έτους, ωστόσο επηρεάζει κατά κύριο λόγο την Κορσική. Στην υπόλοιπη επικράτεια είναι πιο εμφανής τους καλοκαιρινούς μήνες, οπότε και συνοδεύεται από απότομη αύξηση της θερμοκρασίας. Στην παραδοσιακή γεωργία έχει επικρατήσει να λέγεται πως ο λίβας καίει τα σπαρτά, καθώς τα χαρακτηριστικά του ευνοούν την αφυδάτωση των καλλιεργειών, οδηγώντας ενδεχομένως στην αποξήρανσή τους ή ακόμη και σε καταστροφή της σοδειάς. Στη θάλασσα ο λίβας μπορεί να επιφέρει μπουρίνια και θαλασσοταραχή, ωστόσο δεν διαρκεί συνήθως πάνω από μία-δυο μέρες.

7.     ΠΟΥΝΕΝΤΕΣ ή ΖΕΦΥΡΟΣ

Ο Πουνέντες είναι δυτικός άνεμος. Η λέξη, με λατινική καταγωγή, την χρησιμοποιούσαν Τζενοβέζοι και Βενετσιάνοι, έχει περάσει λιγότερο στους στεριανούς Έλληνες οι οποίοι συνήθως προτιμούν την ελληνικής καταγωγής Ζέφυρος.

Ο Ζέφυρος στην ελληνική μυθολογία ήταν προσωποποίηση του δυτικού ανέμου (Πουνέντε), ο οποίος εξακολουθεί να αναφέρεται με αυτό το όνομα ακόμα και σήμερα. Θεωρείται γιος της Ηούς και του Αστραίου, αδελφός του Βορέα. Είναι άνεμος απαλός, δίνει δροσιά στα Ηλύσια Πεδία και βοηθάει στη βλάστηση. Παντρεύτηκε την θεά Ίριδα και αντί για παιδιά απέκτησε τα δύο άλογα του Αχιλλέα, τον Ξάνθο και τον Βαλίο.

8.     ΜΑΙΣΤΡΟΣ

Ο μαΐστρος ή maestro (λατινόφωνες χώρες) είναι ο βορειοδυτικός άνεμος για τους ναυτικούς. Συχνά αναφέρεται και ως μαϊστράλι, όρος που έχει κυριαρχήσει και στην καθημερινή ζωή, εκτοπίζοντας σε μεγάλο βαθμό την αρχαιοελληνική «Σκίρων». Πνέει κατά τη μεγαλύτερη διάρκεια του καλοκαιριού, ως άνεμος από ασθενής μέχρι μέτριας έντασης. Είναι ένα φρέσκο αεράκι που συνοδεύεται από πολύ καλές καιρικές συνθήκες.

Διατηρείται και στην ποίηση και στο τραγούδι, ως μία από τις πλέον συνήθεις αναφορές σε καιρικά φαινόμενα.

"..και ο άλλος μαΐστρος με τ' απάνω του αψηλό μπογάζι" Οδυσσέας Ελύτης

"Κι όταν φυσάει το μαϊστράλι

αγκαλιαστοί κι αγάλι αγάλι

με το καράβι των ονείρων το τρελό

θα ρίξουμ' άγκυρα στης λήθης το γιαλό"

Παραδοσιακό

Α.Κ.
Ακολουθήστε μας στη σελίδα μας στο fb:
https://www.facebook.com/ppattikis/

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ 2019

 

Η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 5 Ιουνίου και αποτελεί την κύρια εκδήλωση του ΟΗΕ από το 1972 για την ενημέρωση του παγκόσμιου κοινού σχετικά με περιβαλλοντικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα.
Ο εορτασμός της ημέρας αυτής δίνει την ευκαιρία σε όλους, άτομα, επιχειρήσεις, κοινότητες, να διευρύνουν ή να αναπτύξουν περισσότερο, μια υπεύθυνη συμπεριφορά απέναντι στο περιβάλλον, ενθαρρύνοντας δράσεις για την προστασία του. 
Η Παγκόσμια Ημέρα περιβάλλοντος φιλοξενείται κάθε χρόνο σε διαφορετική χώρου του κόσμου και με διαφορετικό θέμα.

Η φετινή ημέρα (2019) είναι αφιερωμένη στην καταπολέμηση της Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης (Beat Air Pollution).Η χώρα που έχει ορισθεί για την φιλοξενία των επίσημων εορτασμών είναι η Κίνα.
 

Σύμφωνα με τον ΟΗΕ η ατμοσφαιρική ρύπανση μπορεί να φαίνεται πολύπλοκη, αλλά μπορούμε όλοι να συμβάλλουμε στη μείωσή της. Η κατανόηση των διαφόρων τύπων ρύπανσης και του τρόπου με τον οποίο επηρεάζει την υγεία και περιβάλλον μας, θα μας βοηθήσει να κάνουμε βήματα προς τη βελτίωση του αέρα γύρω μας. 

Το μήνυμα του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, Antonio Guterres με αφορμή την Ημέρα του Περιβάλλοντος ήταν: "Φορολογία για τη ρύπανση, τέλη για τη χρήση ορυκτών καυσίμων και όχι στην κατασκευή νέων εγκαταστάσεων άνθρακα."
 

Οι ατμοσφαιρικοί ρύποι είναι αέριοι και σωματιδιακοί. Για τις σύγχρονες πόλεις, περισσότερο τεκμηριωμένες είναι οι επιδράσεις των αιωρούμενων ατμοσφαιρικών σωματιδίων, ενώ σοβαρά προβλήματα δημιουργεί και η έκθεση στο όζον. Τα σωματίδια στην ατμόσφαιρα δεν είναι ομοιογενή: τα φυσικά και χημικά χαρακτηριστικά τους ποικίλουν διαχρονικά και γεωγραφικά. Τα χαρακτηριστικά αυτά προσδιορίζονται από τις πηγές της ρύπανσης και από τις μετεωρολογικές συνθήκες. Η μελέτη τους, επομένως, καθώς και η μέτρησή τους, παρουσιάζουν δυσκολίες. Τα αιωρούμενα ατμοσφαιρικά σωματίδια μετρούνται με δείκτες: παραδοσιακά στην Ευρώπη και στην Ελλάδα μετρούσαμε τον «μαύρο καπνό», σωματίδια μαύρου χρώματος με διάμετρο περίπου <4μm. Από το 1999 θεσμοθετήθηκε από την ΕΕ η μέτρηση των ΡΜ10, σωματιδίων με αεροδυναμική διάμετρο <10μm. Το 2008 προστέθηκε και η μέτρηση των ΡΜ2.5. Επειδή τα μικρότερα σωματίδια (ΡΜ2.5 ή ΡΜ0.1) εισχωρούν βαθύτερα στους πνεύμονες, θεωρούνται πιο επικίνδυνα για την υγεία. Παρόλο που αντιπροσωπεύουν σχετικά μικρή αναλογία ως προς τη μάζα των σωματιδίων, αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος του αριθμού των σωματιδίων. Ας σημειωθεί ότι το 90% των εκπεμπόμενων σωματιδίων από πετρελαιοκίνητα οχήματα είναι (κατά μάζα) ΡΜ0.1.

Αναλυτικότερα οι κυριότεροι ατμοσφαιρικοί ρυπαντές έχουν ως οι εξής:

Οξείδια του αζώτου (NOx)

Ως οξείδια του αζώτου (NOx) χαρακτηρίζουμε συνήθως μία ομάδα αερίων που αποτελείται από μονοξείδιο (NO) και διοξείδιο (ΝΟ2) του αζώτου, η οποία προκύπτει από διαδικασίες καύσης (κυρίως σε βιομηχανικές διεργασίες και μεταφορές). Η πλειοψηφία των εκπομπών NOx αποτελείται από μονοξείδιο του αζώτου. Τα NOx συνεισφέρουν στη δημιουργία όζοντος και αιωρούμενων σωματιδίων.

Διοξείδιο του θείου (SO2)

Το διοξείδιο του θείου προέρχεται κυρίως από καύσεις ορυκτών καυσίμων με περιεκτικότητα σε θείο, αλλά και από κάποιες βιομηχανικές διεργασίες, ενώ οι εκρήξεις ηφαιστείων αποτελούν μία από τις σημαντικότερες φυσικές πηγές.

Όζον (Ο3)

Το όζον είναι ένα αέριο που αποτελείται από τρία άτομα οξυγόνου, και προκύπτει ως αποτέλεσμα χημικών μετασχηματισμών στην ατμόσφαιρα. Έτσι, δεν εκπέμπεται άμεσα, και γι’αυτό ονομάζεται δευτερογενής ρύπος. Όταν το όζον βρίσκεται στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας (στρατόσφαιρα), μας προστατεύει από την επικίνδυνη υπέρυθρη ακτινοβολία του Ήλιου. Όταν όμως βρίσκεται στο στρώμα της ατμόσφαιρας όπου ζούμε και δραστηριοποιούμαστε (δηλ. στην τροπόσφαιρα), το όζον είναι ένας σημαντικός ρύπος που επηρεάζει τη δημόσια υγεία και τα οικοσυστήματα.

Μονοξείδιο του άνθρακα (CO)

Το μονοξείδιο του άνθρακα είναι ένα αέριο με «ύπουλα» χαρακτηριστικά ως προς τις επιπτώσεις που δύναται να έχει στην υγεία. Προέρχεται από την ατελή καύση ορυκτών καυσίμων και βιοκαυσίμων και βρίσκεται ιδιαίτερα σε αστικές περιοχές. Εκπέμπεται κυρίως από την κυκλοφορία οχημάτων, τη βιομηχανία και τις οικίες.

10 ερωτήσεις και απαντήσεις για τις χαλαζοπτώσεις

1. Ποια νέφη δημιουργούν το χαλάζι;

Μόνο οι σωρειτομελανίες/cumulonimbus (νέφη που προκαλούν καταιγίδες) είναι ικανοί να δημιουργήσουν χαλάζι. Σχεδόν όλες οι καταιγίδες παράγουν χαλάζι σε κάποιο στάδιο της ανάπτυξής τους αλλά λίγες φορές οι χαλαζόκοκκοι καταφέρνουν να φτάσουν στο έδαφος και να εκδηλωθεί το φαινόμενο της χαλαζόπτωσης.

2. Πώς δημιουργείται το χαλάζι;

Η δημιουργία και ανάπτυξη των χαλαζόκοκκων σε έναν σωρειτομελανία εξαρτάται από μια πολύπλοκη αλληλεπίδραση μεταξύ της κατακόρυφης ροής θερμού και υγρού αέρα με μικροσωματίδια (που ονομάζονται πυρήνες συμπύκνωσης) πάνω στα οποία προσκολλώνται αρχικά μικροσκοπικοί παγοκρύσταλλοι. Οι παγοκρύσταλλοι μεγαλώνουν σε μέγεθος συλλέγοντας νερό από τις γειτονικές σταγόνες ή από το νερό σε υπέρτηξη, δηλαδή το νερό που βρίσκεται σε αρνητική θερμοκρασία ακόμη και στους -40oC, το οποίο παγώνει ακαριαία πάνω στην επιφάνεια του πάγου. Σε αυτή τη φάση έχουμε τη δημιουργία των χαλαζόκοκκων που λόγω του βάρους τους πέφτουν προς τη βάση του νέφους μεγαλώνοντας συνεχώς σε μέγεθος με σφαιρικό σχήμα.

3. Σε τι διαφέρει το μικρό από το μεγάλο χαλάζι;

Για τη δημιουργία μεγάλου χαλαζιού (πάνω από 2 εκ διάμετρο) εκτός από την έντονη αστάθεια στην ατμόσφαιρα, χρειάζεται επιπλέον μεγάλη διαφορά ταχύτητας του ανέμου καθ’ύψος έτσι ώστε ο στροβιλισμός των αέριων μαζών εντός του νέφους να οδηγήσει τον χαλαζόκοκκο σε πολλαπλές διαδρομές οριζόντια και κατακόρυφα συλλέγοντας περισσότερο νερό και αυξάνοντάς το σε μέγεθος. Με αυτόν τον τρόπο πολλές φορές το χαλάζι χάνει το σφαιρικό του σχήμα και αποκτά μυτερές προεξοχές Ανάλογα το μέγεθος, τα «δαχτυλίδια πάγου» και τις προεξοχές ενός χαλαζόκοκκου, μπορούμε να εκτιμήσουμε πόση ώρα ταξίδεψε μέσα σε ένα καταιγιδοφόρο νέφος. Το μικρού μεγέθους χαλάζι, ό, δημιουργείται επίσης σε περιοχές με έντονη αστάθεια αλλά όταν οι άνεμοι καθ’ύψος είναι ασθενείς και υπάρχουν ξηρές και ψυχρές αέριες μάζες σε χαμηλά στρώματα της τροπόσφαιρας (περίπου 2 km ύψος).

4. Σε τι μέγεθος μπορεί να φτάσει το χαλάζι;

Συνήθως το χαλάζι που φτάνει στο έδαφος δεν ξεπερνά σε διάμετρο το 1 εκ αλλά μπορεί να φτάσει ακόμη και τα 23 εκ.

5. Πότε έχουμε χαλαζοπτώσεις στην Ελλάδα;

Στη ηπειρωτική Ελλάδα οι χαλαζοπτώσεις με μικρό μέγεθος (<2 εκ) χαλαζόκοκκων αλλά σε μεγάλες ποσότητες παρατηρούνται κυρίως τον Απρίλιο και το πρώτο μισό του Μαΐου, όταν η αστάθεια στην ατμόσφαιρα είναι ισχυρή αλλά πολλές φορές ψυχρές αέριες μάζες παραμένουν κοντά στο έδαφος, ενώ το μεγάλο χαλάζι (>2 εκ) παρατηρείται την περίοδο μεταξύ Μαΐου και το πρώτο μισό του Ιουνίου. Αντίθετα στα νησιά του Ιονίου και του Αιγαίου οι χαλαζοπτώσεις είναι πιο συχνές το φθινόπωρο και λιγότερο τους χειμερινούς μήνες, όταν η αστάθεια περιορίζεται πάνω από τη θάλασσα.

6. Πού έχει παρατηρηθεί το μεγαλύτερο χαλάζι στην Ελλάδα;

Σχεδόν κάθε χρόνο παρατηρούμε στη χώρα μας χαλάζι διαμέτρου 2-3 εκ, όμως στις 10 Ιουνίου 2013 οπότε πολύ ισχυρές καταιγίδες έπληξαν περιοχές της Ημαθίας και της Πιερίας με χαλάζι διαμέτρου έως και 8 εκ . Είναι το μεγαλύτερο χαλάζι που γνωρίζουμε να έχει παρατηρηθεί στη χώρα μας τουλάχιστον τα τελευταία 30 χρόνια. Από αναφορά του Τύπου γνωρίζουμε ότι στις 15 Ιουνίου 1956 στο χωριό Λοξάδα Καρδίτσας 46 κάτοικοι τραυματίστηκαν και δεκάδες οικόσιτα ζώα σκοτώθηκαν από πρωτοφανή χαλαζόπτωση.

7. Πώς καταγράφουμε το χαλάζι;

Το μέγεθος του χαλαζιού μπορεί να καταγραφεί μόνο με χαλαζόμετρα, απλές κατασκευές από πορώδη υλικά πάνω στα οποία οι χαλαζόκοκκοι αφήνουν το αποτύπωμά τους. Επίσης μέσω ανάλυσης δεδομένων από ραντάρ καιρού μπορούμε να εκτιμήσουμε το μέγεθος του χαλαζιού αλλά με μικρή ακρίβεια. Στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών πρόσφατα ξεκινήσαμε τη χρήση τεχνικών τηλεπισκόπησης από δορυφόρους για να εκτιμήσουμε ποιες καταιγίδες είναι ικανές να παράγουν χαλαζοπτώσεις με ενθαρρυντικά αποτελέσματα.

8. Γίνεται πρόγνωση χαλαζοπτώσεων;

Η πρόγνωση της χαλαζόπτωσης αποτελεί ακόμη μεγάλη πρόκληση για την Μετεωρολογία καθώς δεν μπορούμε να γνωρίζουμε ακριβώς τις συνθήκες που το δημιουργούν σε κάθε σημείο της ατμόσφαιρας. Στο meteo.gr χρησιμοποιούμε αλγόριθμους που εκτιμούν την εκδήλωση χαλαζόπτωσης και το μέγεθος του χαλαζιού από προγνωστικά δεδομένα αριθμητικών μοντέλων.

9. Τι προβλήματα προκαλεί το χαλάζι;

Το προφανές πρόβλημα μιας χαλαζόπτωσης είναι η οικονομική ζημία της αγροτικής παραγωγής λόγω καταστροφής καλλιεργειών. Το χαλάζι αποτελεί ίσως τον χειρότερο εχθρό των αγροτών ειδικά γιατί εκδηλώνεται την άνοιξη που οι καλλιέργειες βρίσκονται σε ώριμο στάδιο. Άλλα προβλήματα που προκαλούν είναι οι υλικές ζημιές σε οικίες και οχήματα, με τις αποζημιώσεις ασφαλιστικών εταιρειών να αυξάνονται κάθε χρόνο. Επιπροσθέτως, το μικρού μεγέθους χαλάζι προκαλεί μεγαλύτερη ολισθηρότητα στο οδόστρωμα από το χιόνι, γι’ αυτό και είναι συχνά τα τροχαία ατυχήματα, ιδιαίτερα στην Εγνατία Οδό όπου οι οδηγοί που εξέρχονται από τις σήραγγες δεν προλαβαίνουν να αντιδράσουν στο οδόστρωμα καλυμμένο με χαλάζι.

10. Γίνεται αποτροπή χαλαζοπτώσεων;

Ο Οργανισμός Ελληνικών Γεωργικών Ασφαλίσεων (ΕΛΓΑ) εφαρμόζει από το 1981 το Εθνικό Πρόγραμμα Χαλαζικής Προστασίας. Το Κέντρο Μετεωρολογικών Εφαρμογών (ΚΕΜΕ) στο αεροδρόμιο «Μακεδονία» αναλαμβάνει την επιχειρησιακή λειτουργία του προγράμματος που αποτελείται από δίκτυο χαλαζόμετρων στη Μακεδονία, την επιτήρηση των καιρικών συνθηκών στην Κεντρική και Βόρεια Ελλάδα με ραντάρ καιρού και αεροσκάφη για τη σπορά των καταιγιδοφόρων νεφών με ιωδιούχο άργυρο. Η σπορά των νεφών επιδιώκει τη μείωση του μεγέθους των χαλαζόκοκκων καθώς περισσότεροι τεχνητοί πυρήνες συμπύκνωσης λειτουργούν ανταγωνιστικά προς τους φυσικούς, κάτι που σημαίνει ότι το διαθέσιμο νερό που εξηγήσαμε παραπάνω, κατανέμεται σε περισσότερους χαλαζόκοκκους.

 Πηγή: Meteo.gr